Nieuwe kardinaal zat achttien jaar gevangen

-   door Frans Wijnands   -

Don Ernest Simoni uit Albanië moet in een Godswonder geloofd hebben toen hij eind vorige week te horen kreeg dat paus Franciscus hem tot kardinaal heeft benoemd. Simoni is 88, en is z’n hele leven lang ’n eenvoudige priester geweest. Bijna achttien jaar zat hij gevangen onder het atheïstisch-communistische bewind van dictator Enver Hoxa. Elf jaar daarvan verrichtte hij zware dwangarbeid in de steengroeven. Hij werd bij herhaling in een isoleercel opgesloten, gemarteld en vernederd vanwege zijn geloof. Meermalen tot de dood veroordeeld maar dat vonnis werd nooit uitgevoerd.

In de gevangenis werd hij in het geniep biechtvader en geestelijk leider van veel medegevangenen. Zijn overlevingsmotto bleef al die jaren ‘De Heer is mijn herder’. In zijn cel droeg hij met gevaar voor eigen leven regelmatig de mis op. Hij maakte hosties uit de meelballen die bezoekers voor hem meebrachten en bewaarde die in het petroleumkacheltje in zijn cel. De wijn die bij Eucharistie en Avondmaal onmisbaar is, verving hij door druppels sap die hij uit half gedroogde druiven perste.

Bij zijn bezoek aan de Albanese hoofdstad Tirana, in 2014, ontmoette de paus don Simoni en luisterde – zichtbaar tot tranen toe geroerd - naar het levensverhaal van deze priester; ‘deze martelaar’, volgens de paus. Na hun gesprek hielp Franciscus de geknielde priester overeind en kuste hem langdurig beide handen.

De rode kardinaalsbaret voor een eenvoudige priester: het is een grote zeldzaamheid in de r.-k. kerk. Net zoals het maar heel sporadisch gebeurt dat een nuntius – een pauselijke gezant – tot kardinaal wordt benoemd. Maar op de lijst van 17 nieuwe kardinalen die het Vaticaan dit weekeinde bekend maakte, staat ook mgr. Mario Zenari, nuntius in Bagdad, Syrië. Zijn benoeming is een indirecte bemoediging voor alle christenen in het oorlogsgebied in het Midden-Oosten.

Mgr. Zenari, die in 1999 de bisschopswijding ontving, ‘zou je een ‘oorlogsnuntius’ kunnen noemen, want eerder was hij al gestationeerd in politiek zeer instabiele landen zoals Sierra Leone en Sri Lanka. Hij zit sinds 2008 in Syrië. Twee jaar geleden weigerde hij zijn post te verlaten, ‘want wat voor indruk zou het maken als de afgezant van de paus op de vlucht zou slaan?’. Op verzoek van de paus en ook volgens zijn eigen voorkeur, blijft kardinaal Zenari voorlopig op zijn post in Bagdad.

Het lijstje van in totaal zeventien nieuwe kardinalen bevat louter verrassingen. Zoals de benoeming van drie Amerikanen tegelijk, nadat paus Franciscus in 2014 en 2015 geen enkele Amerikaanse (aarts)bisschop tot kardinaal had bevorderd.

Mgr. Kevin Joseph Farrell is prefect van de (Vaticaanse) Congregatie voor de leken, het gezin en het leven. Daarvoor werkte hij enkele jaren in Dallas (Texas) waar hij openlijk voorstander was van minder en beter gecontroleerd wapenbezit.

Mgr. Joseph William Tobin (Redemptorist) is aartsbisschop van Indianapolis. Onlangs nog kreeg hij het aan de stok met de gouverneur van Indiana die niet blij was met het pleidooi van bisschop Tobin om meer Syrische vluchtelingen op te vangen. Pence is nu de running-mate van Donald Trump.

Ietsje minder verrassend is de benoeming van de aartsbisschop van Chicago, mgr. Blasé Cupich tot kardinaal. Chicago is per traditie een kardinaalszetel. Maar dat zijn andere steden in de VS ook, en die zijn deze ronde overgeslagen.

De drie nieuwe Amerikaanse kardinalen zijn gematigd progressief en wijken in die zin af van het gros van het Amerikaanse episcopaat dat uiterst traditioneel en behoudend is.

Zeer verrassend is ook de benoeming van mgr. Jozef de Kesel, pas sinds een jaar de aartsbisschop van het bisdom Mechelen-Brussel. De Kesel volgde vorig jaar de conservatieve en daardoor omstreden mgr. Léonard op. Van 2002 tot 2010 was de nieuwe Belgische kardinaal al hulpbisschop in Mechelen-Brussel. In 2010 verhuisde hij naar Brugge om er mgr. Roger Vangheluwe op te volgen die vanwege een geruchtmakend pedofilieschandaal aftrad.

Net als alle andere nieuw benoemde kardinalen zit Jozef de Kesel duidelijk op de lijn van paus Franciscus.

Op de terugvlucht van zijn recente bezoek aan Azarbeidzjan had de paus tegen meevliegende journalisten al gezegd dat hij in de nieuw benoemingsronde de universiteit van de r.-k. kerk voorop zou stellen en niet alles zou richten op het Europese centrum van de kerk. ‘Er zijn tenslotte vijf continenten’, aldus de paus. Vandaar ook dat er bisschoppen uit de Centraal-Afrikaanse Republiek, Bangla Desh, Mauritius en Papoea Nieuw-Guinea op het lijstje van nieuwe kardinalen staan.

Op 19 november zullen ze in een consistorie formeel geïnstalleerd worden. Daags erna, op het feest van Christus Koning, zal de paus met hen in een plechtige Eucharistieviering het Heilig Jaar afsluiten.