Amerikaanse gelovigen worden door de kat of de hond gebeten

-  door Frans Wijnands   -

Amerikaanse protestanten en rooms-katholieken tonen in de eindfase van de Amerikaanse presidentsverkiezingen een ongekende eensgezindheid; een (onbedoelde) demonstratie van oecumene.

Ze verafschuwen Donald Trump om zijn immorele levenswandel en vunzige vrouwonvriendelijkheid maar hij is faliekant tegen abortus en dat pleit volgens veel protestanten weer voor hem. Hillary Clinton is – althans lijkt – een fatsoenlijk(er) mens, maar ze wantrouwen haar vanwege haar welgezindheid om een soepeler wetgeving te bevorderen inzake abortus, euthanasie en holebi-rechten.

Voor Amerikaanse christenen zijn het daarom lastige verkiezingen. Want wat ze ook doen, het geeft straks na de stemming het gevoel dat ze òf door de hond, òf door de kat zijn gebeten.   

Het gros van de Amerikanen is traditioneel, conservatief en op het preutse af. De Tien Geboden en de Grondwet zijn heilig. Daar staat alles in wat je als goed mens hoeft te weten. Niks homohuwelijk, niks overspel; eerbied voor het leven, respect voor de medemens.

De Amerikaanse christenen luisteren hoofdschuddend naar wat de twee presidentskandidaten allemaal vertellen want dat wijkt op sommige punten stevig af van de waarden en normen die Amerika sinds de Onafhankelijkheid hanteert. Hoewel, de burgerrechten voor zwarten zijn erg laat verwezenlijkt en nog worden vrouwen in de samenleving niet altijd en overal voor vol en gelijkwaardig aangezien.

Bij de protestanten van alle uiteenlopende gezindten overheerst de walging over Donald Trump, over zijn discriminerende en vulgaire praat, ook al dateert dat gewraakte videobandje van elf jaar geleden. Trump is nadien geen ander mens geworden: hij is altijd zo geweest en zal zo blijven, verzekert Hillary Clinton haar aanhang.

De Evangelist Franklin Graham is bij de protestanten de smaakmaker. Op zijn tournee langs alle vijftig Amerikaanse staten betoont hij zijn onpartijdigheid. ‘Ik heb geen vertrouwen in de Democraten en niet in de Republikeinen. De enige hoop voor dit land is God. Hebzucht en abortus zijn de zonden van dit land en het is volstrekt verkeerd om te pronken met het homohuwelijk’.

Graham, een zoon van de legendarische predikant Billy Graham, inmiddels 98, vertelt zijn toehoorders dat Trump’s uitlatingen niet kunnen worden vergeven, maar dat de goddeloze agenda van Barack Obama en Hillary Clinton niet kan worden verdedigd. Daarmee doelt hij op hun liberale opstelling ten opzichte van bijvoorbeeld abortus. Voor Graham is er geen verschil tussen de secularisatie en het communisme: allebei van God los. Volgens hem heeft Amerika behoefte aan vrome politici die hun geloof niet op de stoep van regeringsgebouwen achterlaten als zij naar binnen gaan om te vergaderen en wetten te maken.

Graham blijft benadrukken dat de komende verkiezingen niet alleen om de president gaat. Maar ook om de toekomstige samenstelling van het Hooggerechtshof. Het federale Supreme Court dat bestaat uit acht rechters en een voorzitter, behandelt alleen zaken die de Grondwet betreffen. De president nomineert kandidaten, maar de Senaat moet goedkeuring geven. Enkele maanden geleden overleed rechter Antonin Scalia. President Obama droeg een opvolger voor, maar de Senaat (met een Republikeinse meerderheid) blokkeerde de benoeming en wil dat de opvolger van Obama een rechter voordraagt.

Gezien de gemiddeld hoge leeftijd van de negen rechters mag verwacht worden dat de nieuwe president de komende vier jaar nog wel enkele vacatures in het Hooggerechtshof zal moeten invullen. Democratische presidenten zijn geneigd meer progressieve rechters aan te wijzen; Republikeinse presidenten kiezen altijd voor zeer conservatieve rechters.

Los van die Hooggerechtshof-kwestie worstelen ook veel katholieken met de vraag op wie ze moeten stemmen. Voor bisschoppen en priesters is het moeilijk om een stemadvies te geven, wat in Amerika heel gewoon gevonden wordt. Volgens de peilingen staan de meeste katholieken momenteel achter Hillary Clinton. Op zich niet zo verwonderlijk want katholieken voelen zich het meest verwant met de Democratische Partij. Hun steun is voor Hillary Clinton uitermate belangrijk want in de afgelopen decennia hebben katholieken vaak de doorslag gegeven bij het tellen van de stemmen.

Nieuwe kardinaal zat achttien jaar gevangen

-   door Frans Wijnands   -

Don Ernest Simoni uit Albanië moet in een Godswonder geloofd hebben toen hij eind vorige week te horen kreeg dat paus Franciscus hem tot kardinaal heeft benoemd. Simoni is 88, en is z’n hele leven lang ’n eenvoudige priester geweest. Bijna achttien jaar zat hij gevangen onder het atheïstisch-communistische bewind van dictator Enver Hoxa. Elf jaar daarvan verrichtte hij zware dwangarbeid in de steengroeven. Hij werd bij herhaling in een isoleercel opgesloten, gemarteld en vernederd vanwege zijn geloof. Meermalen tot de dood veroordeeld maar dat vonnis werd nooit uitgevoerd.

In de gevangenis werd hij in het geniep biechtvader en geestelijk leider van veel medegevangenen. Zijn overlevingsmotto bleef al die jaren ‘De Heer is mijn herder’. In zijn cel droeg hij met gevaar voor eigen leven regelmatig de mis op. Hij maakte hosties uit de meelballen die bezoekers voor hem meebrachten en bewaarde die in het petroleumkacheltje in zijn cel. De wijn die bij Eucharistie en Avondmaal onmisbaar is, verving hij door druppels sap die hij uit half gedroogde druiven perste.

Bij zijn bezoek aan de Albanese hoofdstad Tirana, in 2014, ontmoette de paus don Simoni en luisterde – zichtbaar tot tranen toe geroerd - naar het levensverhaal van deze priester; ‘deze martelaar’, volgens de paus. Na hun gesprek hielp Franciscus de geknielde priester overeind en kuste hem langdurig beide handen.

De rode kardinaalsbaret voor een eenvoudige priester: het is een grote zeldzaamheid in de r.-k. kerk. Net zoals het maar heel sporadisch gebeurt dat een nuntius – een pauselijke gezant – tot kardinaal wordt benoemd. Maar op de lijst van 17 nieuwe kardinalen die het Vaticaan dit weekeinde bekend maakte, staat ook mgr. Mario Zenari, nuntius in Bagdad, Syrië. Zijn benoeming is een indirecte bemoediging voor alle christenen in het oorlogsgebied in het Midden-Oosten.

Mgr. Zenari, die in 1999 de bisschopswijding ontving, ‘zou je een ‘oorlogsnuntius’ kunnen noemen, want eerder was hij al gestationeerd in politiek zeer instabiele landen zoals Sierra Leone en Sri Lanka. Hij zit sinds 2008 in Syrië. Twee jaar geleden weigerde hij zijn post te verlaten, ‘want wat voor indruk zou het maken als de afgezant van de paus op de vlucht zou slaan?’. Op verzoek van de paus en ook volgens zijn eigen voorkeur, blijft kardinaal Zenari voorlopig op zijn post in Bagdad.

Het lijstje van in totaal zeventien nieuwe kardinalen bevat louter verrassingen. Zoals de benoeming van drie Amerikanen tegelijk, nadat paus Franciscus in 2014 en 2015 geen enkele Amerikaanse (aarts)bisschop tot kardinaal had bevorderd.

Mgr. Kevin Joseph Farrell is prefect van de (Vaticaanse) Congregatie voor de leken, het gezin en het leven. Daarvoor werkte hij enkele jaren in Dallas (Texas) waar hij openlijk voorstander was van minder en beter gecontroleerd wapenbezit.

Mgr. Joseph William Tobin (Redemptorist) is aartsbisschop van Indianapolis. Onlangs nog kreeg hij het aan de stok met de gouverneur van Indiana die niet blij was met het pleidooi van bisschop Tobin om meer Syrische vluchtelingen op te vangen. Pence is nu de running-mate van Donald Trump.

Ietsje minder verrassend is de benoeming van de aartsbisschop van Chicago, mgr. Blasé Cupich tot kardinaal. Chicago is per traditie een kardinaalszetel. Maar dat zijn andere steden in de VS ook, en die zijn deze ronde overgeslagen.

De drie nieuwe Amerikaanse kardinalen zijn gematigd progressief en wijken in die zin af van het gros van het Amerikaanse episcopaat dat uiterst traditioneel en behoudend is.

Zeer verrassend is ook de benoeming van mgr. Jozef de Kesel, pas sinds een jaar de aartsbisschop van het bisdom Mechelen-Brussel. De Kesel volgde vorig jaar de conservatieve en daardoor omstreden mgr. Léonard op. Van 2002 tot 2010 was de nieuwe Belgische kardinaal al hulpbisschop in Mechelen-Brussel. In 2010 verhuisde hij naar Brugge om er mgr. Roger Vangheluwe op te volgen die vanwege een geruchtmakend pedofilieschandaal aftrad.

Net als alle andere nieuw benoemde kardinalen zit Jozef de Kesel duidelijk op de lijn van paus Franciscus.

Op de terugvlucht van zijn recente bezoek aan Azarbeidzjan had de paus tegen meevliegende journalisten al gezegd dat hij in de nieuw benoemingsronde de universiteit van de r.-k. kerk voorop zou stellen en niet alles zou richten op het Europese centrum van de kerk. ‘Er zijn tenslotte vijf continenten’, aldus de paus. Vandaar ook dat er bisschoppen uit de Centraal-Afrikaanse Republiek, Bangla Desh, Mauritius en Papoea Nieuw-Guinea op het lijstje van nieuwe kardinalen staan.

Op 19 november zullen ze in een consistorie formeel geïnstalleerd worden. Daags erna, op het feest van Christus Koning, zal de paus met hen in een plechtige Eucharistieviering het Heilig Jaar afsluiten.

Sporten vanuit je geloof

-   door Frans Wijnands   -

Frans Wijnands

Opgroeiend in de Eindhovense stadswijk Strijp had ik jarenlang het idee dat biljarten de meest katholieke sport was die er bestond. Want die werd beoefend in het café recht tegenover de kerk. Kon je nog dichter bij het Huis van de Vader sporten?

Dat er boven het biljart slierten sigarenrook dreven in plaats van wierook, was voor mij bijzaak.

Vooral wielrennen en voetballen waren in het toen nog grotendeels katholieke zuiden doordesemd van roomse blijheid. Wedstrijdschaatsen en natuurlijk korfbal waren voor mij typisch protestantse sporten. Atletiek was neutraal; meer koninklijk dan kerks. Ach, je was ’n kind en wist niet beter….

Kerk en sport gingen in het leven van alledag hand in hand: kruisbeelden in de kleedkamers, sportcomplexen werden ingezegend en er liepen toen nog zoveel kapelaans rond dat elke r.-k. sportclub zich een aalmoezenier kon permitteren. Het rondje rond de kerk was een favoriet wielerparcours. Vaak  werden de renners bij de start royaal met wijwater besprenkeld voordat ze – vloekend als ketters op twee wielen – de eerste bocht insneden. En bij begrafenissen en bruiloften werd de kerk versierd in de clubkleuren van de overledene of de bruidegom.

Zelfs sporters die nooit in de kerk kwamen vonden sterkte en inspiratie in het (bij)geloof: een kaarsje opsteken voor een speciale heilige, bidden om geen ongeluk te krijgen, kruistekentjes maken, schietgebedjes voor de start.

Wielrenners en voetballers, maar ook tal van andere sportkampioenen, lopen al een halve eeuw de deur bij opeenvolgende pausen plat om hun voetbaltruitjes, wielertrofeeën en ballen aan te bieden. Zelfs complete fietsen. Misschien voor die tijd ook wel, maar dan toch heel sporadisch. Trouwens, paus Pius XII leek me geen man die je echt blij kon maken met een bezweet geel wielertruitje.

Vooral paus Johannes Paulus II heeft in zijn lange pontificaat een wagonlading aan sportrelieken ontvangen en net als zijn opvolgers ging hij altijd met plezier op de foto met hele kampioenselftallen en andere grote kampioenen. Sport verbroedert immers…  

Johannes Paulus II was in zijn jonge (priester)jaren een zeer actief sporter, van voetbal tot kajakken. Zijn opvolgers waren meer supporter of belangstellend. Paus Benedictus XVI hield de kerk altijd diplomatiek in het midden als hem gevraagd werd naar zijn voorkeuren: hij keek wel uit om als volbloed Beier te roepen dat hij fan was van Bayern Munchen. ‘Alle sporters zijn mij even lief’, ongeacht de kleur van hun huid of shirtje, ongeacht hun geloofsovertuiging. Dat is het standaard-standpunt van de pausen.

Maar sporten kan, of moet misschien wel, méér zijn dan alleen een optelsom van fysieke kwaliteiten. Bij sporten vanuit je geloof komt er nog iets meer kijken. Daar is dezer dagen in het Vaticaan uitgebreid en diepgaand over gesproken op een meerdaags congres georganiseerd door de pauselijke Raad voor de Cultuur en gesponsord door de grote Duitse verzekeraar Allianz, jawel…

Zo’n 150 bobo’s , topsporters, wetenschappers, geestelijken natuurlijk en coaches hebben gediscussieerd over het thema ‘Sport in dienst van de mensheid’.

Met de bedoeling om vooral jongeren wereldwijd aan te moedigen om sport en geloof in de praktijk te koppelen. Sporten vanuit je geloof waarbij zes principes voorop staan: compassie, respect, liefde, inspiratie, evenwichtigheid en vreugde in het spel.

Het klinkt wat idealistisch olympisch, maar het is in feite de korte samenvatting van de algemeen christelijke opdracht om goed te zijn voor je medemens en bij het sporten dus voor je tegenstander. Alhoewel ik me dan meteen afvraag hoe je dat bij het boksen moet doen? 

Terug in Rome, bij de Kleine Zusters

- door Gerard Kessels -

Gerard Kessels was

jarenlang correspondent in Rome.

Thans is hij columnist van De Limburger.

In Rome logeer ik bij de Kleine Zusters van de Heilige Familie. De naam suggereert dat er ook nog grote zusters zijn maar zo’n langere versie heeft de kerk nog niet opgeschrikt. De kerk is een mannenbolwerk en heeft zijn zusters graag klein.
Het gasthuis van de Kleine Zusters heet Paulus de Zesde. Ik herinner mij deze paus als een broodmagere man. Bij helder weer kon je dwars door hem heen kijken. Geheel in de geest van de naamgever is er dan ook geen ontbijt en doen de nonnen ook verder niet aan eten, althans niet voor hun gasten. Het huis, net buiten de muren van het Vaticaan, is uitsluitend gericht op de overnachting van pelgrims. Maar uiteraard kunnen ook heidenen in deze eenvoudige omgeving terecht, al zal dit niet het eerste adres in Rome zijn voor discogangers.
De kamers zijn sober, maar alles is spic en span. De prijs van het logies is zacht, de bedden zijn hard. De boetedoening begint al in de slaap. Dat tikt lekker aan.
De kleine apparaatjes die aan het menselijk lichaam zijn vastgegroeid, hebben het hier lastig. Contact met de Heer verloopt soepeler dan met het thuisfront. Devotie gaat de nonnen beter af dan wifi.
Nog nooit heb ik Rome zo vol gezien. September was altijd al een populaire maand, maar sinds het nieuwe idool, paus Franciscus, de armoede en de soberheid preekt, wordt de Romeinse horeca slapend rijk. En overal militairen met zware geweren, want Allah heeft de laatste tijd een hekel aan Jezus. De procedure die vooraf gaat aan het betreden van de Sint Pieter, verschilt niet van die van het inchecken voor een Boeing. Wachten, wachten, tot je half uitgekleed door het poortje kunt.
Bij de militairen zie ik ook Italiaanse alpenjagers in hun prachtige uitdossing. De Italianen hebben weinig oorlogen gewonnen, maar ze hadden wel altijd de mooiste uniformen.

Trump en Berlusconi zijn van hetzelfde soort sprookjesverteller

- door Frans Wijnands   -

Frans Wijnands,

(onder meer oud-correspondent in Rome

thans op bezoek in

de Verenigde Staten van Amerika)

Jarenlang heeft de helft van de Italianen zich verbijsterd afgevraagd waarom de andere helft van hun landgenoten bewonderend bleef opkijken naar Silvio Berlusconi en hem een paar keer het premierschap bezorgden.

In de eindfase van de aanloop naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen vraagt de helft van de Amerikanen zich vol ongeloof en verbazing af waarom de andere helft van hun landgenoten zo hardnekkig achter Donald Trump blijft aanlopen en op hem gaat stemmen.

Berlusconi-aanhangers werden naïef genoemd, goedgelovig en niet goed wijs. Trump-bewonderaars zijn – volgens Hillary Clinton – voor een groot deel halve zolen, racisten, seksisten en homo- en islamhaters. Over Berlusconi en Trump werden en worden veel slechte dingen verteld en geschreven maar hun enorme populariteit heeft daar nauwelijks onder geleden.

Hoe kan dat?, hoe komt dat?

Simpel: omdat de aanhangers van zowel Trump, als Berlusconi blij waren dat er iemand opstond die namens hen tegen heilige huisjes aantrapte, die het politieke establishment afkraakte, die probeerde een einde te maken aan de vriendjespolitiek in de politiek, die bezuinigingen in het ambtenarenleger eiste en meer aandacht voor de wensen van het volk vroeg. Kortom: mannen van het volk.

Ze gaven en geven de grote massa ontevredenen een stem. Zowel de Berlusconi- als de Trump-aanhangers zijn voornamelijk mensen die de gevestigde politieke orde en de bijbehorende politici tot op het bot wantrouwen; die geen woord meer geloven van wat allemaal wordt beloofd maar nooit wordt waar gemaakt.

De Amerikaan doet wat zijn levenswandel betreft niet voor de Italiaan onder. Het zijn allebei tv-sterren, goedgebekte verleiders, beiden zeer mediageniek en amusante showmannen.

Alle twee nieuwkomers op het politieke toneel, maar die bij hun eerste optredens al een storm aan open doekjes kregen en krijgen. Dezelfde snoeverijen en grootspraak, allebei verleidelijke sprookjesvertellers, maar in feite meer begaan met hun eigen zaken dan het lot van hun aanhang.

Beiden zijn trots op hun manier van belasting‘ontduiking’: op de uiterste grens van het legale, met een perfecte kijk op de mazen in de wet, beiden volstrekt gewetenloos op dat punt. Alle twee daarom ook in aanvaring met Justitie en de fiscus.  

Allebei multi-miljonair geworden; van (bijna) niets tot heel veel. Succesvolle ondernemers en dat spreekt bij velen tot de verbeelding, ondanks hun matglazen manier van zakendoen. Beiden hebben hun kinderen op sleutelposities van hun zakelijk imperium gezet.

Opvallende gelijkenis ook in hun discriminerende gedrag naar vrouwen in het algemeen, maar met een voorliefde voor jong, schoon vrouwvolk: bruin, zwart, rossig, maar liefst blond.

Enig verschil is, dat Berlusconi Italiaans-charmant is en Trump vulgair-grof vrouwonvriendelijk. ‘For fun’, zoals hij nu zegt, maar dat klinkt als een foute grap.

Berlusconi  is aan het einde van zijn (politieke) Latijn. Trump staat voor een ongedachte doorbraak. Nog drie weken en dan weten we of de Verenigde Staten met Trump hun ‘Berlusconi’ aan de macht helpen.