Woordvoerder paus Johannes Paulus II

Overleden Navarro-Valls moderniseerde Vaticaanse voorlichtingsapparaat 

-   door Frans Wijnands   -

Joaquin Navarro-Valls.

De deze week overleden Spanjaard Joaquin Navarro-Valls (80) deed wat paus Johannes Paulus II hem in 1984 vroeg: ‘Wilt u onze voorlichtingsdienst moderniseren en mijn woordvoerder worden?’. En dat uitgerekend op het moment dat Navarro-Valls de journalistiek wilde inruilen voor zijn oude vak: de psychiatrie. 

Navarro-Valls studeerde medicijnen aan de universiteiten van Granada en Barcelona,  en vervolgens journalistiek en communicatiewetenschappen. In 1977 werd hij voor de Spaanse krant ABC correspondent voor het Middellandse Zeegebied; standplaats Rome.

Het Vaticaan werd gaandeweg een belangrijk journalistiek werkterrein voor hem, temeer omdat de rk-kerk hem als celibatair lid van Opus Dei, zeer na aan het hart lag.  Het verzoek van de paus om de Vaticaanse persdienst bij de (computer)tijd te brengen was voor hem – en veel anderen – een complete verrassing. ‘Maar tegen de paus kun je moeilijk nee zeggen’. 

Johannes Paulus II heeft geen seconde spijt gehad van het binnenhalen van Navarro-Valls in zijn vertrouwenskring. Want de nieuwe perschef deed niet alleen zijn journalistiek-organisatorische werk uitstekend, maar bleek ook over grote diplomatieke vaardigheden te beschikken. Hij begeleidde de paus op meer dan honderd buitenlandse reizen, en vertegenwoordigde hem op een aantal belangrijke VN-conferenties. 
Hij deed het voorwerk voor de beladen reis van de paus naar Cuba in 1997 en zijn ontmoeting met Fidel Castro. Navarro-Valls had Castro tevoren charmant-indringend laten weten, dat de paus het enorm op prijs zou stellen als Kerstmis op het communistische Cuba weer als een vrije kerkelijke feestdag zou worden ingesteld. Castro zei ja.  

Twintig jaar lang was Navarro-Valls het hoofd van de Vaticaanse persdienst. Als journalist en oud-correspondent voelde hij haarfijn aan wat journalisten zochten, wilden weten. Zijn openheid, makkelijke bereikbaarheid, meertaligheid, eerlijkheid, en zijn kennis van zaken maakten hem tot een model-voorlichter. 

Toen op een avond in mei 1998 een Zwitserse Gardist  zijn commandant en diens vrouw in hun appartement doodschoot en vervolgens zelfmoord pleegde, was de eerste reactie van de top van de Curie: deuren en vensters dicht, geen ruchtbaarheid, morgen geven we wel een persconferentie. Op dat moment greep Navarro-Valls in. ‘Morgen een persconferentie? Geen denken aan. Dit soort nieuws hou je in Rome geen uur onder de pet en als je niet meteen zelf met informatie komt, breng je een onstuitbaar geruchtencircuit op gang’. 

Het typeerde zijn aanpak als woordvoerder en persvoorlichter: openheid. Een woord dat, in het tot dan toe vooral defensieve en terughoudende Vaticaanse voorlichtingsapparaat, klonk als een vloek.  
Navarro-Valls heeft baanbrekend werk verricht en daar zijn zowel het Vaticaan, als de bij het Vaticaan geaccrediteerde journalisten hem nog steeds dankbaar voor.