Paus Franciscus: Journalisten moeten vooral eerlijk zijn

 -   door Frans Wijnands   -

Frans Wijnands

"De journalistiek is een fundamenteel onderdeel van een onafhankelijke en pluriforme samenleving. Daarom is het juist in deze tijden van groot belang dat journalisten de angst onder de bevolking voor de vluchtelingen en immigranten niet aanwakkeren. De mensen banger maken dan ze al zal zijn is een vorm van terrorisme", zei paus Franciscus toen hij deze week zo’n 400 Italiaanse journalisten in het Vaticaan ontving en een paar opmerkelijke kanttekeningen bij het vak journalistiek plaatste.

Dat woorden kunnen doden, zoals de paus memoreerde, is al langer bekend. Dat journalisten carrières kunnen maken en breken is ook niets nieuws. Kritiek is volgens de paus legitiem, als het maar gebeurt met respect voor de betrokkenen. De journalistiek mag volgens Franciscus geen (verbaal) vernietigingswapen zijn of worden. "Journalisten mogen hun invloedrijke beroep nooit misbruiken om mensen of staten kapot te schrijven".

Weinig beroepen hebben zo’n grote maatschappelijke invloed als de journalistiek en dat vraagt om evenredig groot verantwoordelijkheidsbesef, vindt Franciscus en hij knoopte daar meteen een mini-college over journalistieke ethiek aan vast. Geruchten zijn nooit een solide basis voor een goed verhaal. "Nooit iets schrijven waarvan je zelf weet dat het niet waar is. Het gaat er niet om of je gelovig bent, het gaat er op de eerste plaats om dat je eerlijk bent, tegenover jezelf en anderen".

"Ik weet wel dat het in de voortdurende hectiek van uw werk, elke dag de klok rond, zeven dagen in de week, soms lastig is diepgaand naar de waarheid te zoeken. En toch moeten journalisten dat onvermoeibaar blijven doen". Ondanks, en juist vanwege alle werkdruk moet iedere journalist, volgens paus Franciscus, regelmatig de tijd nemen voor bezinning over drie wezenlijke dingen in zijn/haar beroep: de waarheid lief te hebben, professioneel in het leven  te staan en doorlopend de menselijke waarde in acht te nemen.

”Niets is zwart-wit. Er zijn talloze tinten grijs die het verschil kunnen maken bij het schrijven van een verhaal. U moet uw beroep en u zelf niet ondergeschikt maken aan politiek en economie. Journalisten moeten meer oog en oor hebben voor de sociaal-maatschappelijke omstandigheden van mensen. De burgerij is immers een wezenlijke pijler van de democratie. Het is niet zo verwonderlijk dat dictaturen van allerlei snit sinds jaar en dag altijd en allereerst  proberen de media in hun macht te krijgen en journalisten te muilkorven".

De journalistiek zou, volgens Franciscus, een instrument voor opbouw moeten zijn, verzoeningsprocessen moeten bevorderen, helpen een cultuur van ontmoeting en dialoog op te bouwen. "Journalisten kunnen hun lezers, luisteraars en kijkers er doorlopend op wijzen dat er geen conflict in de wereld is dat niet door mensen van goede wil kan worden opgelost".